Manifeste du Karabakh

     
    Notre génération a grandi avec cette date. Notre enfance s'est passée avec ce contenu graphique déchirant. Il y avait tellement d'images inimaginables que nous ne voulions probablement pas les croire. C'est comme s'il parlait d'une autre époque, de gens qui n'ont rien à voir avec nous. À cet âge, notre vision du monde n'était pas encore formée, et nous n'étions absolument pas préparés à faire face à ces atrocités.

     Au fil des années, nous avons essayé d'une manière ou d'une autre de nous tenir à l'écart de ces événements traumatisants. Même maintenant, au moment où j'écris ces lignes, je sens que je suis encore loin de ces événements tragiques. Ce n'étaient pas des expériences que nous pouvions digérer.

     Au fil du temps, nous avons commencé à évaluer la tragédie du Karabakh au même niveau et avec le même prisme que les jeux socio-politiques domestiques, les problèmes de nos citoyens vivant dans la pauvreté, les conflits nationaux et moraux. Nous pensions même de temps en temps que c'était un outil de propagande des politiciens azerbaïdjanais. Certains d’entre nous ont adopté les idées de la Renaissance, ont pris la bannière de l’humanisme et de la paix, et ont fait un pas de plus loin de cette zone de 11 000 kilomètres carrés dont nous n’avons jamais vu les images.

     Beaucoup d’entre nous ne comprennent peut-être pas encore pleinement la gravité de la question du Karabakh, qui est une tentative méprisable d’effacer non seulement les Azerbaïdjanais qui y vivaient, mais aussi notre histoire. Nous avons limité l'ampleur du problème - malheureusement, souvent naïvement - à seulement 16 pour cent des terres occupées, au génocide et à environ 1 million de PDI. Nous avons ajusté l'échelle de nos émotions et les objectifs de notre lutte en conséquence.

     En nous ouvrant au monde, nous avons commencé à ressentir le choc et la douleur de remettre en question notre identité nationale, falsifiant notre histoire et notre culture. Nous avons été horrifiés de voir que nos civils pourraient être soumis à des atrocités en Europe, aux États-Unis, même dans l'arène civilisée. Nos nerfs étaient tendus. Mais alors que nous regardons les événements de Los Angeles et de Bruxelles avec colère, revoyons cette photo un instant. Regardons tristement l'enregistrement sur bande à Khojaly. Peut-on imaginer la sauvagerie que vivaient les Azerbaïdjanais là-bas ?
Mais maintenant, comment sommes-nous prêts à embrasser et à digérer cette page noire de notre histoire, loin du pathétique, sans moyens, en toute sincérité?!

     C'est l'heure. Il est temps de regarder dans les yeux de l'ennemi, qui veut mettre notre existence en danger, qui hait et insulte tellement l'identité azerbaïdjanaise.
Il y aura encore des effusions de sang, il y aura encore des pertes ... Même si c'est douloureux, il faut l'accepter ainsi. Mais je crois que nos générations futures vivront enfin dans la paix et l'innocence.

    Bonjour, triste. Bonjour, fier. Bonjour l'Azerbaïdjan!

Qarabağ manifesti

         
       Bizim nəsil bu tarixlə böyüdü. Uşaqlığımız bu ürəkağrıdan qrafik məzmunlarla keçdi. O qədər ağlasığmaz görüntülər idi ki bizim üçün bunlar,  bəlkə də heç inanmağımız gəlmirmiş. Sanki başqa bir dövrdən, bizimlə birbaşa əlaqəsi olmayan insanlardan bəhs edirmiş kimi. O yaşda, dünyabaxışımız daha formalaşmamış, tamamilə hazırlıqsız şəkildə bu vəhşiliklərlə qarşı-qarşıya qoyulduq.

    İllər ötdükcə, özümüzü necəsə bu travmatik hadisələrdən uzaq tutmağa çalışdıq. Hətta indi bu sətirləri yazarkən belə, bu faciəvi hadisələrə hələ də məsafəli davrandığımı hiss edirəm. Bu, bizim həzm edə biləcəyimiz yaşantılar deyildi.

    Zamanla biz Qarabağ faciəsini ölkədaxili ictimai-siyasi oyunlarla, səfalət içində yaşayan vətəndaşlarımızın problemləri ilə, milli-mənəvi konfliktlərlə eyni səviyyədə, eyni prizmadan qiymətləndirməyə başladıq. Hətta bunun azərbaycanlı siyasətçilərin propaqanda aləti olduğunu da düşündük zaman-zaman. Müəyyən qismimiz də intibah-maarifçilik ideyalarına sarılıb, humanizmi, sülhü bayraq tutub, şəkillərini belə görmədiyimiz bu 11 000 kvadrat kilometrlik ərazidən bir addım daha uzaqlaşdıq.

   Qarabağ məsələsinin ciddiliyini, təkcə orda yaşayan azərbaycanlıların deyil, həm də tariximizin yer üzündən silinməsinə doğru mənfur bir cəhd olduğunu bəlkə bir çoxumuz hələ də tam anlamıyla dərk etmiş deyilik. Problemin miqyasını - təəssüf ki, çox vaxt sadəlövhcəsinə - təkcə 16 faiz işğal olunmuş torpaq, soyqırım və 1 milyona yaxın məcburi köçkünlə məhdudlaşdırdıq. Emosiyalarımızın miqyasını və mübarizəmizin hədəflərini ona uyğun köklədik.

    Dünyaya açıldıqca isə, milli kimliyimizin şübhə altına alınmasının, tariximizin, mədəniyyətimizin saxtalaşdırılmasının şokunu və ağrısını yaşamağa başladıq. Dinc vətəndaşlarımızın Avropada, ABŞ-da, sivil arenada belə, vəhşiliyə məruz qala biləcəyini görüb dəhşətə gəldik. Əsəblərimiz gərildi. Ancaq Los-Ancelesdə, Brüsseldə baş verənləri qəzəblə izlədiyimiz zaman, gəlin bircə anlıq yenə də bu fotoya baxaq. Hüznlə Xocalıdakı lent yazısını izləyək. Ordakı azərbaycanlıların yaşadığı vəhşəti təsəvvürümüzə gətirə bilirikmi? Bəs indi necə, tariximizin bu qara səhifəsinə pafosdan uzaq, vasitələrsiz, tam səmimiyyətlə qucaq açıb həzm etməyə hazırıqmı?!

    Artıq zamanı gəldi. Varlığımızı təhlükəyə atmaq istəyən, azərbaycanlı kimliyinə bu dərəcədə nifrət və həqarət edən düşmənin gözlərinin içinə açıq gözlə baxmaq zamanıdır.

Yenə də qan töküləcək, yenə də itkilər olacaq... Ağrılı olsa da, bunu belə qəbul etməliyik. Ancaq inanıram ki, gələcək nəsillərimiz nəhayət, sülh və günahsızlıq içində yaşayacaq.

Salam, kədər. Salam, qürur. Salam, Azərbaycan!

Unforgiven (postmodern esse)

Bu yazı canlı əfsanə "Metallica"nın mahnı mətnləri əsasında hazırlanıb və 3 hissəli möhtəşəm "Unforgiven" (Bağışlanılmaz) kompozisiyasının strukturu üzərində qurulub...

Gəl, balaca dostum, gəl. Bir az söhbət edək səni əzən nəsnələrdən. Onların sənə etdiklərini bilirəm. Bu dünyaya gələn kimi o biri dünya haqda danışdılar sənə, dərhal boyun əydirdilər. Dözülməz qürur qırılmaları ilə onların qaydalarını öyrəndin. Ağrılar keçər zamanla düşünərək, getdikcə özünə qapandın. Nə hiss etdinsə, nə bildinsə, göstərdiklərinin içində parıldamadı əsla. Haqsızlığa məruz qaldığını anladın tezliklə, bütün şəxsi düşüncələrindən məhrum edildiyini də. Heç özün olmadın, heç azad olmadın. Və bəzi şeylərin heç dəyişməyəcəyini qəbul etdin...

 

Məsum körpəliyinə xas olan göz yaşların, indi çarəsizliyini ifadə edən mayeyə çevrilib. Hər kəsin saf gəlib kirləndiyi bir oyundur bu. Öz "mən"liyini kəşf etdiyin uşaq oyunlarından fərqli olaraq, öz mənliyini itirməyə məcbur edən bir oyun... Kədərsiz körpə çığırtıların indi kədərli səssizliyə qərq olub, amma mən səni eşidə bilirəm. Hələ ki özünü aldatmağı öyrənməmisən. Təəssüf edirəm bir gün bunu öyrənməli olduğuna. Hələliksə bu mümkündür: uzan yanıma və  qəlbini aç. Eşitmək istədiyim sözləri söylə, içimizdəki şeytanları məhv etsin deyə. Əlbəttə, qapı qıfıllıdır. Amma açılacaq sən səmimi olsan...

Qarşımda cavan bir oğlan görürəm. Hey, sən, eşidirsənmi məni?! Sən həminki körpəsənmi? Üzündəki qırışlardan tanıdım səni. Qəbul etmək istəməsən də, hesablaşmalı olduğun ağrılı həyatın nişanələridir onlar, bunu bilirəm. Evi erkən yaşda tərk etdin - ən parlaq alov ən tez yanıb kül olandır... Bir oğulun qəlbi anaya bağlıdır, lakin öz yolunu tapmalıydın. Etiraf et, onun sevgisindən bezdin, bütün söylədiklərindən də. Çünki duyduqların yanlış idi, o sadəcə sənə öz boşluqlarını vermişdi. Buna görə də onu tərk etdin və bununla da, həyatda ilk doğmalığı itirdin. İlk dəfə öz tənhalığını kəşf etdin. Amma heç vaxt bağışlanmağı istəmədin. Çünki bağışlanılmaz olan sən deyildin əslində...
Onlar isə sənə doğma deyil. Qəddarcasına bütün həyatlarını həsr edirlər sənin yaşamınla mübarizə aparmağa. Sən isə hamısını məmnun etməyə çalışırsan, ey ağrılı insan. Həmişə eyni şey - həyatın boyunca davamlı mübarizə. Lakin qazana bilməyəcəyin bir savaşdır bu. Əhəmiyyətsiz hesab etdiyin xəyallarla ağrıya səbəb olan sən idinmi?! Qorxmuşdun, hər zaman da qorxdun hiss etdiyin şeylərdən. Ancaq bağışlanılmaz bir  dəyişiklikdir bu, ruhun ikinci dəfə öz doğmalığına əlvida dedi...

Orta yaşlı bir insan. Nə işin var sənin burda?! Günahkar hesab edildin, amma lənət olsun, doğru deyil bu. Səni idarə edən başqa kimsə var? Onlar səni ölümlə hədələyirlər. Kim tanrı etdi ki onları, "həyatını səndən alacağam!!!" deyə bilirlər? Həyatı hiss et qəlbin çırpınarkən, amma səbrsiz olma açıqlamaq üçün. Yaşayacağın zamanın öhdəsinə burax. Ruhuna zidd olan heç bir şey gerçək deyil, ağrısı gerçək olsa da... Səni azad edəcək sona ehtiyacın var, amma ruhuna zidd intihar cəhdləri öldürür səni. Hara gedə bilərsən ki, əgər gedəcək bir yerin yoxdursa. Və necə itmiş ola bilərsən canlandırdığın xatirədə?! Və bütün bu dözülməz ağrılara görə onları necə günahlandıra bilərsən, bağışlanılmaz hesab etdiyin özün ikən?..

Yorğun bir insan görünür indi sadəcə. Artıq, heç bir şeyi vecinə almayan. Həyatının ətrafında ora-bura qaçmaqdan yorulub, alkoqol içində yatan. Yaşamaq istəyini itirən, hiss etdiyi cəhənnəmə dözə bilməyən. Heç bir şey önəmli deyil, daha heç kim. Boşluq doldurur içini, əzab nöqtəsinədək. Gerçək ola bilməz bu... Sadəcə o xilas edə bilərdi özünü, amma artıq çox gecdir. İndi ölmək zamanıdır. Düşünə bilmir niyə sınamalı olduğunu belə. Son dəfə çevrilib uzaqlara baxır və sonuncu ümidinə səslənir: "Orda ola bilərsənmi, çünki səni gözləyən adamam mən. Yoxsa sən də bağışlanılmazsan?"...
Yaşlı adam hazırlaşır o zaman, peşmanlıq içində ölməyə. Həmin o yaşlı insan mənəm.

Buna görə sizi  bağışlanılmaz elan edirəm!

23 sentyabr, 2010

Şap elə bilir şupdadır

     İnsanlar uzun illər boyu bu suallara cavab axtarıblar: Toyuq əvvəl yaranıb, yoxsa yumurta? Stəkan yarıya qədər doludur, yoxsa yarıya qədər boş? Toyuq yolu niyə keçdi? və s. Ayrı-ayrı vaxtlarda bu sualların hər birinə cavab tapdığıma baxmayaraq, bu cavabların insan həyatı üçün bir qram da əhəmiyyət daşımadığı qənaətinə gəlmişəm. İndicə hamısını ətraflı izah edəcəm.

 

 

     Elə birinci sualdan başlayaq. Toyuq yoxsa yumurta? Cavab verirəm: yumurta. İzahı əslində çox sadədi, kiçik bir məntiqi priyom. Təkamül nöqteyi-nəzərindən, yumurta bir nəsilartırma vasitəsi olaraq toyuq və ümumiyyətlə, quşlardan çox-çox əvvəl yaranıb. Bunu sürünənlərdə (məsələn, ilan) də müşahidə etmək olar, hətta dinozaurların da yumurta qoymaqla çoxaldığı insan övladına sirr deyil. Yox, əgər söhbət məhz toyuq yumurtasından gedirsə, o da ilk dəfə bir toyuğun qarnında formalaşan yumurtaya deyilir və aydın məsələdir ki.. toyuqdan sonra yaranıb. Bəs ilk toyuq necə yaranıb? Hər halda dinozaur yumurtasından çıxmayıb, amma yumurta ilə çoxalan heyvanların təkamülü nəticəsində uzun illər ərzində formalaşıb. Və toyuqlar inkişaf etdikcə, yumurtaları da özlərinə uyğun dəyişib, inkişaf edib.

     Yarıya qədər su olan stəkan - yarıya qədər doludur, yoxsa yarıya qədər boş? Daha bir kvadrat sual, az qala pessimist və optimistlərə bu stəkanla diaqnoz qoyub yola salırlar işlərinin dalıyca. Cavab verirəm: bu, stəkanın əvvəlki vəziyyətindən asılıdır. Yəni, stəkan əvvəl dolu idisə, indi yarıya qədər boşalıb və ya əksinə. Bu misaldan alınacaq dərs ondan ibarətdir ki, hansısa situasiyanı qiymətləndirərkən əvvəlki vəziyyəti və indiki hala gətirib çıxaran səbəbləri də nəzərə almaq lazımdı. Məşhurlardan biri demişkən, hər hansı problemdən çıxış yolu elə giriş yerindədir. 

     Və sonuncu sualımız. Psixologiyada uzun illər məhək daşı olan, hətta filosofları da əsrlər boyu narahat edən o məşhur sual: Toyuq yolu niyə keçdi? Heç dəxli var?! Keçdi, lap əcəb elədi, hələ üstəlik qarnında dinozaur yumurtasını da yolun o biri tərəfinə keçirdi, başqa? Bəlkə o keçdiyi elə demoktratiya yolu imiş, xəbərimiz yox?! Bəlkə bizim bu toyuq yolu keçib gedirmiş eşşəklərin (ABŞ-da Demoktratlar Partiyasının simvoludur) yanına?! Qısası, belə lazımsız işlərə və suala görə beyin hüceyrələrinin ömrünü qısaltmağa dəyməz. 

     İndi daha aşikar göründüyü kimi, bu sərsəm suallar həyatımızın axınını dəyişəcək bir qüdrətdə deyillər və dərhal istifadədən çıxarılması şiddətlə tövsiyə olunur.

P.S. Uzun illər sürən gərgin araşdırmalardan sonra nəhayət ki, alimlər bu yaxınlarda daha bir sualın cavabını tapa biliblər: Həyat nədir?

Bu barədəysə bir qədər sonra.

Bəstəkarlar ziyafətdə

    

     Ravel Fransa musiqisinin ən ünlü inqilabçılarından biridir. Hələ gənc yaşından etibarən kumiri olduğu Klod Debüssinin təsiri altına düşüb. Nəticədə, Debüssinin müxtəlif əsərlərinə qarşılıq olaraq bir-birindən maraqlı əsərlər yaradıb.

     Moris Ravelin ən çox tanınan və sevilən əsəri “Bolero”dur. O, bu möhtəşəm orkestr əsərini 1930-cu ildə rəqqas İda Rubinşteyn üçün yazıb. Bu ispan rəqsi “3/8” ölçülü bir mövzunun dəyişik alətlər və dəyişməyən ritmlə daimi təkrarından ibarətdir.

     Ravelin ünlü əsərlərindən biri də Birinci Dünya Müharibəsində sağ əlini itirən dostu pianoçu Pol Vitgenşteyn üçün yazdığı sol əl üçün piano konsertidir.

     Nikkolo Paqanini italiyalı əfsanəvi skripka ifaçısı və bəstəkardır. Onun ifaçı-bəstəkar kimi yetişməsində musiqiyə sonsuz sevgisi olan atasının böyük zəhməti olub.  Hələ uşaq ikən ona mandolin çalmağı öyrədir. Nikkolo daha sonra skripkaya başlayır.

     Paqanini bir dəfə konsertdən qabaq skripkasına qədər hər şeyini qumarda uduzur. Levron adlı bir fransız taciri sənətkara nəfis bir “Guarnerius” skripkası hədiyyə edir və Paqanini ancaq bu yolla konsertini gerçəkləşdirə bilir.

     Bundan sonra onun həyatı Vyanadan Berlinə, Parisdən Londona qədər bütün Avropa şəhərlərində parlaq konsertlər verməklə keçib. Ən ünlü əsəri “24 capriccio Op. 1”əsəridir.

     Salyeri bəstəkarlıqdan əlavə müəllimlik də edib, Şuberti yetişdirib, Beethovenə vokal texnikası dərsləri verib. Salyeri bir ara böyük alman bəstəkarı Qlyukla da dostluq edib və birlikdə “Les Danaides” adlı opera yazıblar.

     Antonio Salyeri bundan başqa Motsartın çağdaşı, yaxın dostu və deyilənlərə görə, ... qatili olub.

C. Rossini - Sevilya Bərbəri

     Rossini həm əsərləri, həm də yaşam tərzi ilə diqqət çəkən bir bəstəkar olub. Bir dəfə konsertdən qabaq salona daxil olarkən bir xanım qaçaraq onun yanına gəlir və “Sinyor, ilk dəfə sizin ariyalarınızı ifa edəcəyəm və çox qorxuram” deyir. Ünlü bəstəkarın cavabı çox qısa olur: “Mən də...”

     Şubert özünün məşhur “Tamamlanmamış Simfoniya”sı barədə bir dostuna bunları söyləyib: “Dostum, bu əsəri dinlərkən gözlərinin önündə sağlamlığı əsla bərpa olmayacaq, parlaq ümidlərindən heç biri gerçəkləşməyəcək və həyatı yarımçıq qalacaq bir insanı canlandırmalısan”. Tamamlanmamış Simfoniya illərlə, hətta yüz illər boyunca yaddaşlarda bir sual kimi qalıb. Hətta 1920-ci ildə Nyu Yorkda simfoniyanın tamamlanması üçün müsabiqə də keçirilib, ancaq yarışın qalibi olacaq səviyyədə əsər tapılmayıb.

     Smetana on bir uşaqlı bir ailənin övladı idi və həyatı çətinliklər içərisində keçib. Ölümü isə çox acınacaqlı olub. Smetana uşaqlığında özünə Motsartı örnək götürmüşdü. Hətta xatirə dəftərində hələ uşaqlıq illərində yazdığı bu qeydə ölümündən sonra rast gəlindi: “Bəstəkarlıqda Motsart, texnikada isə List olmaq istəyirəm”.

     Brams musiqi dünyasının bu qaşqabaqlı nəhəngi, Beethovenə xüsusi bir heyranlıq bəsləyib. Hətta dönəmin nüfuzlu musiqi adamları Bramsın birinci simfoniyası barədə “Əgər Beethoven onuncu simfoniyasını yazsaydı, bax, belə bir şey olardı” demişdilər. Brams bundan başqa Şumandan da təsirlənmişdi. Şumana yazdığı bir məktubda “Sənin musiqin də məni eynilə, Beethovenin musiqisi kimi təsirləndirir. Yeni bir simfoniya ya da uvertüra eşidincə özümü o əsər tərəfindən həbs edilmiş kimi hiss edirəm” deyirdi.

     Hendel Almaniyada doğulub, İtaliyada inkişaf edib və İngiltərədə şan-şöhrətə və var-dövlətə qovuşub. Həm cərrah, həm də bərbər olan atası oğlunun musiqiçi olmasını heç istəmirdi. Hendel evdən qaçır və kilsələrdə orqan və klavesin çalmağa başlayır. 25 yaşında çatanda isə Londona gedib Britaniya vətəndaşlığı alır və İngiltərənin ən çox diqqət mərkəzində olan şəxsləri arasında yer alır.

     Bax ailəsinin kökü 1561-ci ilə, Hans Baxa qədər uzanır. Bizim yaxşı tanıdığımız Yohann Sebastyan Bax isə 1695–ci ildə doğulub, yəni tanınan ən “köhnə” Baxdan 124 yaş kiçikdir. Məsələnin maraqlı tərəfi odur ki, Yohann Sebastyan Bax ailənin 32-ci musiqiçi üzvüdür. Ailənin ilk musiqiçi üzvünün Hasn Bax olduğu ehtimal edilir. Yohann Sebastyan Bax dəyirmançı olan babasının babasının babasının (7-ci nəsil) bu gün çox az rast gəlinən bəstələri üçün bunları söyləyir: “Küləyin çıxardığı səsi elə gözəl işləyib ki, iddia edirəm, üyütdüyü un musiqisi qədər gözəl deyil”.

     Pörsel İngiltərədən nadir çıxan bəsətəkarlardan biridir. Ölümü isə xeyli ilginc olub. Gecələr sadəcə saat on birə qədər evdən çıxmasına icazə verilən Pörsel yağışlı bir gecədə evə daha gec döndüyünə görə həyat yoldaşı onu içəri buraxmır və ünlü bəstəkar yağış altında gözləyərək soyuqdəymədən ölür. Pörsel xüsusilə Şimali Afrika və Şərq mövzularında təqdirəlayiq əsərlər yaradıb. Hətta “Qordiyon Düyünü” adlı bir şeir də bəstələyib.

Musiqi terminləri:

Çardaş - Macar xalq rəqsidir (macar dilində "csarda" - meyxana). Çardaş rəqsi 2 hissədən ibarətdir: yavaş və cəld. Ölçüsü 2/4-dir, kəskin sinkopa ritmi ilə seçilir. Çardaş rəqsinin elementlərindən bir sıra məşhur musiqi əsərlərində istifadə edilib: Listin "Macar rapsodiyaları", Bramsın "Macar" rəqsləri", Çaykovskinin "Qu gölü" baleti və əlbəttə ki, Montinin “Çardaş”ı.

Kastanyet – İspaniya və Cənubi İtaliyada xalq musiqisində geniş istifadə olunan şabalıdabənzər, bir-birinə bağlanmış iki taxta parçası. Bolero, fondaqo və tarello kimi xalq rəqslərində bəzəyici bir ritm ünsürü

kimi yeri əvəzolunmazdır.

Romans – Bəstəkarın hansısa qəlibə uyğunlaşmaq məcburiyyətində olmadığı, daha çox “romantik” parçalara verilən ad.

Leitmotiv (alm.) – Obrazların ya da hadisələrin tanıdılması üçün istifadə edilən melodik, ritmik və ya harmonik xarakterli musiqi parçaları. Xüsusilə, operada çox rast gəlinir. Vaqnerin operalarında “leytmotivlərin” xüsusi bir önəmi var.

Bemol – Qarşısındakı notu yarım ton bəmləşdirən musiqi işarəsi

Diyez (fran. Diése, ing. Sharp, alm. Kreuz) – Bemolun əksi. Yəni, qarşısındakı notu yarım ton yüksəldir.

Mezzo (ital.) – Yarı, yarım

Camera (ital.) – “Otaq” mənasını verir. “Sonata da camera” ya da “concerto da camera” dindənkənar xüsusiyyəti olan intrumental musiqiləri ifadə etmək üçün istifadə olunan terminlərdir. “Sonata da camera” müxtəlif rəqslərin ard-arda ifa edilməsi baxımından süitaya bənzəyir.

Capella (ital.) – Bir musiqi parçasını səsləndirən müxtəlif alətlərdən ibarət birlik.

Cavatina (ital.) – Daha “arıq”, daha sadə bir ariya növü.

Falsetto (ital.) – Kişi səslərinin normal diapazondan xaric uca, qadın səsinə bənzər səslər çıxarmaq məqsədilə əl atdıqları üsul.

İmprovisation (fran.) – Sərbəst ifa ya da şərh. Musiqini hazırlıqsız şəkildə həmin anda daxilən duyduğun kimi həm yaratma, həm də ifa etmə sənəti.

Opus (lat.) – “Əsər” mənasında işlənir. Bəzi bəstəkarlar əsərlərinin bəstələnmə ya da yayımlanma sırasını bildirmək üçün “Op.” qısaltması və əsərin sıra nömrəsindən istifadə edirlər.

Polka – Bohema (sərsəri həyat keçirən ziyalılar) mənşəli, iti templi rəqs.

Primadonna (ital.) – Tərcümədə “Birinci Qadın” mənasına gəlir (“prima”, “donna”). Operalarda baş qadın ifaçılara verilən ad.

Soprano – Ən uca qadın və ya uşaq səsi.

Xylophone – Ksilofon. Müxtəlif uzunluqda taxta lövhələrdən ibarət zərb musiqi aləti.

Scherzo (alm.) – “Zarafat” mənasını verir. Beethovendən bu yana menuetin yerini alan bölüm. Müəyyən formalı, təkrarlanan ritmik fiqura əsaslanır. Menuetdə olduğu kimi “əks xarakterli” asta bir hissəsi (üç hissəli) var.